Centri i laboratorije

Centri i laboratorije Mašinskog fakulteta

Centar za energetiku

Centar za energetiku Mašinskog fakulteta u Podgorici osnovan je zbog saradnje sa privredom i ministarstvom nadležnim za pitanja energetike i energetske efikasnosti, pod vođstvom prof. dr Nenada Kažića. Rad Centra se oslanja na Laboratoriju za energetiku koja raspolaže opremom za naučnoistraživački rad, a koja se takođe koristi i u projektima saradnje sa privredom za mjerenja u energetici, procesnoj tehnici, kod sistema za grijanje, hlađenje, ventilaciju itd. U okviru TEMPUS projekta SDTRAIN, u saradnji sa Zajednicom opština, Centar je pokrenuo obuke predstavnika lokalnih samouprava u oblasti energetskog menadžmenta i obnovljivih izvora energije. Saradnici Centra su učestvovali u projektu izrade nacionalnog softvera za proračun energetskih karakteristika zgrada koji je realizovalo Ministarstvo ekonomije i Fraunhofer institut za građevinsku fiziku.

Laboratorija za energetiku

Osnivač Laboratorije za energetiku Mašinskog fakulteta u Podgorici je akademik prof. dr Petar Vukoslavčević. U prethodnih 30 godina koliko laboratorija postoji, realizovan je veliki broj naučnoistraživačkih i stručnih projekata. Laboratorija za energetiku je opremljena sa više instalacija naučnog i didaktičkog tipa i osposobljena za različita inženjerska mjerenja u oblasti mehanike fluida, prenosa toplote i mase i energetskih postrojenja. Zahvaljujući saradnji sa Univerzitetima u SAD i Evropi, laboratorija je opremljena savremenim aerodinamičkim tunelom i opremom za konstrukciju najsloženijih sondi sa zagrijanim senzorima (hot wire probe and anemometry), koje nalaze primjenu u različitim oblastima mehanike fluida, prvenstveno mjerenju brzine pri turbulentnom strujanju i simultanom mjerenju brzine i temperature fluida.

U laboratoriji se proizvode složene multisenzorske sonde sa kojima su vršena mjerenja na poznatim univerzitetima i u naučnoistraživačkim centrima u svijetu: University of Maryland, NASA Ames, Utah Salt Lake, SAD; University of Manchester, UK; CEA Grenoble, Francuska; Univerzitet u Ljubljani, Slovenija; Univerzitet u Beogradu, Srbija i dr.

Centar za transportne mašine i metalne konstrukcije (CETIM)

Centar za transportne mašine i metalne kostrukcije Mašinskog fakulteta u Podgorici realizuje naučnoistraživačke, stručne i pedagoške aktivnosti iz oblasti projektovanja, analitičkog i numeričkog proračuna transportnih mašina i metalnih konstrukcija; izrade prototipova; izrade elaborata istraživanja uzroka lomova i deformacija transportnih mašina i metalnih konstrukcija; kreiranja inovacija iz ove oblasti; mjerenja naponskih stanja i deformacija metodom ekstenzometrije i ultrazvukom. CETIM je prepoznatljiv u privredi Crne Gore naročito po velikom broju uspješno riješenih stručnih problema koji su se javljali prilikom lomova ili deformacija transportnih mašina i metalnih konstrukcija. Primjeri takvih projekata odnose se na analizu i sanaciju šina i transportnih mašina u Termoelektrani Pljevlja, proračune i sanacije na generatoru hidroelektrane Piva, projektovanje uređaja za transportovanje laporca u rudniku uglja u Pljevljima itd.

Laboratorija za konstruisanje

Laboratorija za konstruisanje služi eksperimentalnim i istraživačkim aktivnostima u oblasti konstruisanja mašina i ispitivanja mašinskih konstrukcija. Ovo je jedna od najstarijih laboratorija na Mašinskom fakultetu u Podgorici, čiji se rad vezuje za osnivanje Katedre za konstruisanje 1976. godine. Osim istraživačkih radova zaposlenih, djelatnost Laboratorije je usmjerena i na saradnju sa privredom. Laboratorija pruža usluge projektovanja i konstruisanja mašinskih elemenata i sistema; ispitivanja mašinskih djelova i konstrukcija; tehničke dijagnostike mašinskih elemenata i sistema; obuke kadrova iz oblasti projektovanja i konstruisanja, posebno iz oblasti projektovanja uz pomoć računara na sljedećim licenciranim softverima: AutoCAD, Solidworks, Ansys, Autodesk Inventor, LabVIEW i Matlab. Za ove poslove Laboratorija je opremljena najmodernijom opremom što kupljenom na tržištu što samostalno razvijenom.

Najznačajnija oprema uključuje: servohidrauličnu mašinu za statička i dinamička ispitivanja; četvorokanalni prenosivi uređaj za vibrodijagnostiku i balansiranje OneProd Falcon - model Expert WLS; uređaj za praćenje i dijagnozu stanja kotrljajnih ležajeva T30, proizvođača SPM - Švedska; sistem za lasersko centriranje, Damalini 525 - Švedska; 3D scanner Creaform Go! Scan50; 3D printer CraftbotXL, itd.

Oprema koju su saradnici laboratorije sami razvili i napravili uključuje: ispitni sto za izučavanje ponašanja kotrljajnih ležajeva u toku eksploatacije (pruža mogućnosti ispitivanja dinamičkog ponašanja kotrljajnih ležajeva, ispitivanja rasprostiranja i generisanja toplote unutar ležaja, kao i gubitke usljed trenja); VIBROT – softver za vibrodijagnostiku rotacionih mašina; 12-kanalni, Mobilni PC mjerno-akvizicijski uređaj, A2 Logger; funkcionalni model mini hidroelektrane, itd.

Laboratorija za zavarivanje i zavarene konstrukcije

Laboratorija za zavarivanje i zavarene konstrukcije Mašinskog fakulteta u Podgorici ostvaruje obrazovnu, naučnoistraživačku i razvojnu ulogu. Studenti svih nivoa obavljaju laboratorijske vježbe koristeći opremu za konvencionalne postupke zavarivanja: SMAW, MIG/MAG, TIG, A-TIG. Glavne aktivnosti laboratorije su: razvoj novih postupaka zavarivanja: elektrolučno zavarivanje popunjavajućom elektrodom - CGEAW (Consumable Guide Enclosed Arc Welding); razvoj tehnologija zavarivanja metalnih materijala; projektovanje i proračun zavarenih konstrukcija. Laboratorija raspolaže sa dva savremena uređaja za zavarivanje, TIG i MIG/MAG, kao i dijelom opreme za NDT ispitivanje zavarenih spojeva. Komercijalne usluge odnose se na konsalting u oblasti tehnologija zavarivanja i projektovanje sa izradom zavarenih konstrukcija. Poseban akcenat je stavljen na cijevne sisteme u oblasti hidro i termoenergetike. Primjeri projekata za potrebe privrede uključuju: Izradu i ispitivanje modela račve hidrauličnom sondom u HE Perućica; Ispitivanje i sanacija prslina račve cjevovoda HE Perućica; Reparaturno zavarivanje dovodnih cjevovoda agregata na HE Piva; Konstrukciono poboljšanje ručne dizalice na Zatvaračnici Krupac u cilju povećanja njenog maksimalnog oprerećenja; Izrada tehnologije zavarivanja na novom pješačkom mostu Potkrajci – Njegnjevo; Kontrola sanacije prslina na sprovodnom aparatu za potrebe HE Piva itd.

3D Centar

Djelatnost 3D Centra Mašinskog fakulteta u Podgorici obuhvata istraživanje, projektovanje, upravljanje, ispitivanje i razvoj procesa i sistema u oblasti Proizvodnog mašinstva. Osnovna područja rada 3D Centra su: Geometrijsko modeliranje proizvoda i projektovanje tehnologija (CAD); Teorijske i numeričko-eksperimentalne metode proračuna procesa i sistema (CAE); Razvoj optimalnih informaciono-upravljačkih tokova (CAI); Upravljački sistemi i automatizacija mašina i procesa (CAM); Kompjuterska grafika (CG); Grafičko modeliranje i simulacije, kao i 3D štampanje modela; Kompjuterom integrisana proizvodna (CIM) tehnika i tehnologija, kroz koncept simulacionih tehnika, ekspertnih sistema i sistema za podršku odlučivanju.

3D Centar raspolaže respektabilnom naučnoistraživačkom i mjernom opremom, od kojih je najznačajnija CNC glodalica, odnosno obradni centar HMC-500/40, sa četiri numerički upravljane ose i dvije palete. Obradni centar se osim naučnoistraživačkog rada koristi i u nastavne svrhe iz predmeta Tehnologija mašinske obrade i CNC mašine gdje studenti stiču praktična znanja iz oblasti projektovanja tehnologija i upravljanja CNC mašinama. U 3D Centru je moguće uraditi i 3D generisanje modela primjenom 3D digitalizera, kao i izradu modela od realnog materijala, primjenom 3D štampača. 3D Centar raspolaže i uređajem za mjerenje tvrdoće po Brinell-u, Vickers-u i Rockwell-u.

Laboratorija za FSW (Friction Stir Welding – Zavarivanje trenjem uz miješanje)

Laboratorija za FSW (Friction Stir Welding – zavarivanje trenjem uz miješanje) Mašinskog fakulteta u Podgorici osnovana je 2007. godine. Osnovne djelatnosti laboratorije su zavarivanje istorodnih i raznorodnih materijala nekonvencionalnim postupkom FSW. Postupak FSW je razvijen sa ciljem da se prevaziđu problemi koji se javljaju pri zavarivanju gdje dolazi do topljenja materijala. Velika prednost FSW je u tome što je hlađenje tečne faze izbjegnuto pa se poroznost, redistribucija rastvora, pucanje očvršćavanjem i pucanje topljenjem ne pojavljuju u ovom procesu. Takođe, jedna od značajnih prednosti u odnosu na elektrolučne postpuke zavarivanja je što nema distorzije odnosno krivljenja lima u toku odvijanja procesa FSW. Prednosti se ogledaju i u pogledu očuvanja životne sredine jer nema isparavanja štetnih gasova kao ni svjetlosnog bljeska koji karakterišu sve konvencionalne postupke. Kada je u pitanju zavarivanje raznorodnih materijala najveću primjenu ima u zavarivanju niskougljeničnih čelika sa legurama aluminijuma. Studenti osnovnih studija studijskog programa Mašinstvo ovdje izvode laboratorijske vježbe iz Zavarivanja nekonvencionalnim postupkom obrade FSW. Laboratorija raspolaže elektrootpornim mjernim trakama i opremom za mjerenje temperature kontaktnom metodom korišćenjem termoparova (termoelemenata).

Laboratorija za mehatroniku

Laboratorija za mehatroniku Mašinskog fakulteta u Podgorici koristi se za realizaciju nastave i praktičnih vježbi iz više predmeta na studijskim programima Mehatronika i Mašinstvo, kao i za naučnoistraživački rad, magistarske i doktorske radove. Laboratorija je na raspolaganju i drugim fakultetima UCG, a otvorena je za saradnju sa akademskom i privrednom zajednicom regiona i Evrope. Laboratorija je osnovana 2002. godine uz finansijsku podršku WUS Austrija, a najznačajnije unapređenje ostvareno je putem Tempus IV projekta 158644-JPCR “Development of Regional Interdisciplinary Mechatronic Studies”. Laboratorija je opremljena didaktičkom opremom proizvođača Festo za pneumatiku, elektropneumatiku, hidrauliku, elektrohidrauliku, elektropneumatsko pozicioniranje, procesno upravljanje, zatim za mjerenja u pneumatici i hidraulici i druga mjerenja, opremom za akviziciju podataka firme National instruments, programabilnim logičkim kontrolerima Allen Bradley, osciloskopima i generatorima funkcija proizvođača Agillent, potenciometrima, mikrokontrolerima, senzorima, motorima i drugom elektronskom opremom, zatim licenciranim softverima LabView (akademska licenca), FluidSIM-P, FluidSIM-H, edukativnim softverima, itd. U Laboratoriji je instalirana i oprema za e-učenje i konferencije na daljinu, koja je na raspolaganju svim članicama Univerziteta Crne Gore.

Centar za kvalitet

Pojava novih standarda za upravljanje kvalitetom serije ISO 9000 bila je podsticaj za formiranje Centra za kvalitet na Mašinskom fakultetu u Podgorici, 1996. godine. Standardi menadžmenta, koji se posebno intenzivno razvijaju početkom XXI vijeka i razvoj kompjuterizovanih sistema, traže nova znanja i stalno učenje i osposobljavanje.  Naučnoistraživački rad, obrazovanje i obuka i saradnja sa zainteresovanim stranama su tri pravca djelovanja Centra. Sertifikovan je prema standardu MEST ISO EN 9001:2009 za organizovanje savjetovanja, pružanje konsultantskih usluga, obuke po prijavi učesnika i obuke po zahtjevu korisnika. Od 2006. godine, Centar za kvalitet realizuje internacionalnu konferenciju ICQME (Quality, Management, Environment, Education, Engineering). Od 2007. godine, zajedno sa Centrom za kvalitet Mašinskog fakulteta u Kragujevcu, Centar izdaje međunarodni časopis International Journal of Quality Research (www.ijqr.net), koji je od 2014. indeksiran u bazi SCOPUS. Saradnici Centra za kvalitet su odigrali posebnu ulogu prilikom formiranja novih institucija infrastrukture kvaliteta u Crnoj Gori, kao što je Institut za standardizaciju Crne Gore (ISME) i Akreditaciono tijelo Crne Gore (ATCG), a djelimično i prilikom formiranja Zavoda za metrologiju Crne Gore.

Centar za motore i vozila

Centar za motore i vozila je jedinica Mašinskog fakulteta u Podgorici u kojoj se realizuju naučnoistraživačke, obrazovne i stručne aktivnosti iz oblasti motora, vozila i drumskog saobraćaja. Osnovan je 1992. godine, a danas je prepoznat kao referentna institucija za poslove homologacije, ispitivanja i atestiranja drumskih vozila, njihovih uređaja i opreme. Laboratorija za pregled mjerila u drumskom saobraćaju osnovana je 2005. g. i akreditovana je od strane Akreditacionog tijela Crne Gore u skladu sa standardom MEST EN ISO/IEC 17025. Obavlja poslove u skladu s ovlašćenjima povjerenim od ministarstva nedležnog za saobraćaj.

Centar za saobraćajno-mašinska vještačenja

Centar za saobraćajno-mašinska vještačenja Mašinskog fakulteta u Podgorici osnovan je 2008. godine sa ciljem primjene naučno-stručnih znanja na polju mašinskih vještačenja (primarno kod drumskih vozila) i vještačenja u drumskom saobraćaju. Aktivnosti koje sprovodi Centar, usmjerene su prevashodno na poslove sa tržištem, ali i na podršku teorijskoj i praktičnoj nastavi koja se realizuje na studijskom programu Drumski saobraćaj. Naučnoistraživački i stručni rad u oblasti mašinstva i drumskog saobraćaja pretežno je orijentisan na oblast motora i motornih vozila, forenzičko inženjerstvo, bezbjednost saobraćaja, saobraćajno-mašinska vještačenja i procjenu štete na motornim vozilima. Od svog osnivanja Centar za saobraćajno-mašinska vještačenja je izradio više stotina ekspertiza.

Centar za edukaciju u drumskom saobraćaju CEDS

Osnovni cilj formiranja CEDS na Mašinskom fakultetu u Podgorici je realizacija obuke i profesionalno osposobljavanje u oblasti drumskog saobraćaja. Najčešće aktivnosti Centra ogledaju se u obuci vozača opasnih tereta svih klasa u drumskom saobraćaju za korišćenje i primjenu digitalnih tahografa, obuci savjetnika za bezbjednost prevoza opasnih tereta, kontrolora za tehnički pregled vozila i instruktora vožnje, kontrolora bezbjednosti puteva isl. CEDS je od strane Ministarstva prosvjete licenciran za sprovođenje Programa obrazovanja za osposobljavanje kontrolora za tehnički pregled vozila, a na osnovu Zakona o bezbjednosti saobraćaja na putevima.