Osnovne informacije
Shodno ciljevima Pariškog sporazuma o smanjenju emisije gasova staklene bašte i zadržavanju temperature na 2 C, po mogućnosti na svega 1,5 C do kraja ovog vijeka u odnosu na predindustrijsko doba, IMO i EU su uspostavile politike za smanjenje emisija gasova sa efektom staklene bašte u pomorskom sektoru, uključujući pomorski transport i operacije u lukama. Evropski Green deal i najnovija strategija IMOa predviđaju da se do sredine ovog vijeka pomorski transport i lučke aktivnosti dovedu do ugljenične neutralnosti. Sektor pomorskog transporta emituje preko 800 miliona tona CO2 godišnje što predstavlja nešto ispod 3% ukupne emisije ovog gasa na globalnom nivou.
Ove reforme već tjeraju brodovlasnike da pronađu načine za smanjenje emisije ugljen dioksida. To se može ostvariti primjenom novih tehnologija za povećanje energetske efikasnosti i primjenom novih alternativnih goriva sa nižim sadržajem ugljenika i odgovarajućih pogona, sa krajnjim ciljem postizanja nulte emisija ugljenika u ovom sektoru.
Zahtjev za unapređenom energetskom efikasnošću i dekarbonizacijom pomorskog transporta će pokrenuti optimizaciju u logistici i operacijama u lukama.
Obrazovanje i obuka za razvoj adekvatnih znanja i vještina radne snage o korišćenju tehnologija za povećanje energetske efikasnosti kao i alternativnim gorivima i pogonskim sistemima brodova su ključni preduslov za postizanje ambicioznog cilja ugljenične neutralnosti u pomorskom transportu do 2050.godine. Studija DNV-a pruža uvide u nove vještine potrebne za podršku dekarbonizacije pomorske industrije - s nekim procjenama koje ukazuju da će čak 800.000 pomoraca na globalnom nivou do sredine 2030-ih trebati neki oblik dodatne obuke kako bi sigurno rukovali novim gorivima i tehnologijama.
Projekat pod nazivom “Unaprijeđenje znanja i vještina u visokoškolskim ustanovama Zapadnog Balkana s ciljem pripreme društva za postizanje nulte emisije ugljenika u sektoru pomorskog transporta i logistike” i sa akronimom “Zero-C” ima za cilj da stvori neophodne pretpostavke u Albaniji i Crnoj Gori za obezbjeđenje kompetentnih, industrijski orijentisanih, ljudskih resursa u vezi sa specifičnim znanjima i vještinama iz oblasti dekarbonizacije, energetske efikasnosti i optimizacije logistike u pomorskom sektoru.
Ovo će biti obezbjeđeno kroz povećanje kapaciteta visokoškolskih ustanova u Crnoj Gori i Albaniji. To su Univerzitet Crne Gore, Pomorski fakultet Kotor, Univerzitet u Draču i Univerzitet u Valoni. Pored ova tri univerziteta koja su glavni korisnici projekta, u projektnom konzorcijumu su još uključeni tehnički univerziteti iz Hamburga i Atine, Visoka škola za logistiku iz Taranta, Agencija za zaštitu životne sredine Crne Gore, Privredna Komora Crne Gore, Pomorski direktorat Albanije i privredna komora grada Drača.
Opšti cilj projekta Zero-C će biti postignut kroz nekoliko specifičnih ciljeva:
Prvi cilj jeste jačanje ljudskih i tehničkih kapaciteta albanskih i crnogorskih pomorskih visokoškolskih ustanova u pružanju najsavremenijeg specifičnog znanja i vještina za studente i profesionalce u pomorskoj industriji. To će se obezbijediti serijom obuka iz tematskih oblasti kao što su:
- međunarodni propisi o klimatskim promjenama i strategije za smanjenje emisija gasova staklene bašte u sektoru pomorske industrije.
- najnovije mjere i tehnologije za dekarbonizaciju, energetsku efikasnost i optimizaciju logistike u pomorskom transportu i logistici.
- najnovijim tehnologijama IoT (digitalizacija) kao podrška za poboljšanje energetske efikasnosti i nulte emisije ugljenika u sektoru pomorskog transporta.
kao i nabavkom specifične opreme za podršku dekarbonizaciji. Oprema koju će Pomorski fakultet Kotor nabaviti jesu brodski simulator vezan za primjenu alternativnih goriva, simulator za logistiku luka, kao i nabavka seta mjernih senzora koji nam koriste za monitoring kvaliteta vazduha u Bokokotorskom zalivu.
Drugi cilj jeste da se revidiraju i modernizuju nastavni planovi i programi za student, kao I da se razviju programi cjeloživotnog učenja tj obuka profesionalaca, sve u skladu sa potrebnim znanjem i vještinama u industriji u vezi sa dekarbonizacijom, energetskom efikasnošću i optimizacijom logistike. Što se tiče Pomorsskog fakulteta Kotor biće modernizovani programi na osnovnim i master studijskim programima, i biće kreirana obuka u vezi dekarbonizacije pomorskog transporta, energetske efikasnosti i optimizacije logistike luka.
I kao treći cilj jeste povećana svijest u privatnom sektoru o potrebama za novim znanjima i vještinama za dekarbonizaciju, energetsku efikasnost i optimizaciju logistike u pomorskom sektoru. Ovaj cilj će biti ostvaren kroz formiranje regionalne mreže Zero-C zajednice sa relevantnim zainteresovanim stranama koje posluju u sektoru Pomorskog transporta i logistike.
Pored toga, ove aktivnosti imaju za cilj da uspostave pretpostavke za pozitivnu ocjenu visokoškolskih ustanova od strane EMSA-e, u skladu sa STCW Konvencijom za pomorce. Kako se očekuju novi IMO modeli kurseva iz ove oblasti da izađu 2026.godine, mogu konstatovali da smo među prvim pomorskim školskim ustanovama u regionu prepoznali značaj ove tematike i započeli odgovarajuće aktivnosti u cilju edukacije sadašnjih i budućih pomoraca.
Ukupan budžet projekta iznosi oko 847.000 eura, od čega 90% ko-finansira Evropska komisija kroz program Erasmus +.