Tokom mobilnosti mnogi otkriju svoje istinsko usmjerenje

Kada pripadate generaciji koja je zbog političkih previranja u zemlji i regionu ostala uskraćena za programe mobilnosti, svjesni ste prednosti današnjeg svijeta koji je otvoren za mobilnost svake vrste. Upravo iz tog iskustva, studentima svog fakulteta na tu prednost neprekidno ukazuje prof. dr Jelena Knežević , prodekan za međunarodnu saradnju na Filološkom fakultetu. Ovaj fakultet se, na Univerzitetu Crne Gore, ističe po aktivnostima u okviru programa mobilnosti.

 „Naša je obaveza da studente ohrabrimo da odu da bi se vratili – kao građani svijeta, osposobljeni da bez predrasuda žive u svijetu punom različitosti koje vide kao bogatstvo, a ne kao ograničenja“, navodi profesorica Knežević.  Za sajt Univerziteta Crne Gore,  govori o ličnom iskustvu, iskustvu studenata i saradnji Filološkog fakulteta na međunarodnom nivou.

UCG: Šta je vama, kao profesoru,  donijelo učešće u programima mobilnosti na ličnom planu?

KNEŽEVIĆ: Bez mobilnosti sumnjam da bih ikada doktorirala na stranoj filologiji. Na Univerzitetu u Pasau 2010. godine imala sam priliku da radim pod mentorstvom svjetski poznatog proučavaoca njemačke balade koji je moje istraživanje usmjerio ka pozitivnom ishodu. Bez mobilnosti vjerovatno ne bih dobila priliku da učestvujem u nekim značajnim projektima koji u krajnjoj liniji prevazilaze lični plan. Recimo, jedan veoma ugledni časopis u Gracu, okrenut slovenskim kulturama, ukazao mi je povjerenje da napravim izbor iz novije crnogorske književnosti, posredstvom kojeg su odlomci iz proze i poezije naših savremenih autora postali dostupni na njemačkom jeziku, i to biranoj publici istinskih poznavalaca književnosti slovenskog kulturnog kruga. Takođe u Gracu dobila sam priliku da razgovaram sa velikim autoritetima u oblasti književne teorije, poput Egona Švarca ili Franca Štancla. Učešće na jednom seminaru u Bolonji otvorilo je perspektivu za intenzivnu saradnju sa holandskim univerzitetom koji je do tada bio potpuno zatvoren za Jugoistočnu Evropu, a živa razmjena ideja tokom boravka koleginice iz Ljubljane u Crnoj Gori rezultirao je zajedničkom aplikacijom za bilateralni projekat. Bez mobilnosti, sasvim je sigurno, ne bih imala ni nekoliko veoma dragih prijatelja sa kojima se danas srijećem širom Evrope i koji stalno iznova rado dolaze u Crnu Goru.

UCG: Kažete da je Erasmus+ moćan instrument za internacionalizaciju svih univerzitetskih aktivnosti ?

KNEŽEVIĆ: Partnerstva UCG  sklopljena sa ciljem realizacije kreditne mobilnosti omogućavaju nastavnicima da svoje iskustvo ponude u drugačijem ambijentu u učionicama širom Evrope, a da odatle na svoje fakultete donesu nove metode, nove perspektive, kontakte sa kolegama koji iste sadržaje predaju ili izučavaju na drugačiji način.

UCG: Šta kažu kolege nakon programa mobilnosti?

KNEŽEVIĆ: Razgovaram stalno sa kolegama prije i poslije njihovih mobilnosti – nema loših iskustava, nakon mobilnosti svi uvijek imaju svježe ideje za projekte, za efikasniju nastavu, pitaju kada bi ponovo mogli da se prijave, koje još ugovore imamo, podstiču studente da se otisnu i dio studija provedu van matične sredine, rado rade sa stranim studentima...

Mobilnost je komparativno iskustvo. Pomaže vam da se razvijate – kao naučnik, kao ličnost. Nova sredina podstiče na promišljanje, na poređenje, na prepoznavanje – kada, recimo, u kolegama koji imaju toliko drugačije iskustvo i razvojni put od vas, otkrijete ljude sa kojima dijelite isto mišljenje i pogled na stvari, iste hipoteze, zaključke. Učešće nastavnika u programu mobilnosti je ulaznica u još jedan profesionalni kružok, za studenta možda još mnogo više: poziv za samootkrivanje, za prevazilaženje ograničenja koja često nameće matična sredina, za odricanje od svakog nacionalizma, od svake isključivosti.

 UCG: Kada je riječ o studentima, šta pruža domaćim, a šta stranim, boravak na drugom Univerzitetu?

KNEŽEVIĆ: U naše učionice dolaze studenti sa univerziteta iz različitih, manjih i većih sredina, donose svoje običaje, iskustva, svoje tačke gledišta, mijenjaju ih usput.

Isto je i sa našim studentima koji odlaze u gradove za koje do skoro nijesu znali ni gdje se nalaze, uče neprekidno, iz svakodnevnih kontakata, prilagođavaju se novim uslovima, postaju fleksibilniji, a istraživanja kažu i produktivniji.

 Svi su oni u godinama kada se još uvijek formiraju i nadrastaju sebe svakodnevno. Iskustvo boravka u kulturi drugačijoj od sopstvene čini ih tolerantnijim, otvorenijim, čini da reflektuju i prevrednuju dotadašnje stavove. Novim očima gledaju na sopstvenu kulturu, razumiju vrijednost onoga što kod kuće imaju. Gotovo svi naši studenti su nakon studijskog boravka u inostranstvu riješeni da ostanu u Crnoj Gori i doprinesu njenoj evropskoj perspektivi, razvoju čije su pozitivne efekte iskusili.   

UCG: Tokom 2017. godine, u okviru JoinEUSEE programa boravili ste na Univerzitetu u Gracu.  Šta je bio cilj tog boravka?

U našem vremenu brzog i slobodnog protoka ideja naučnik više ne može da se razvija kao samonikla biljka mimo međunarodnog konteksta. Glavni cilj mog boravka u Gracu bilo je istraživanje, a to u filologiji znači živu kolegijalnu razmjenu stavova, ali i predan, akribičan i često neizvjestan rad u biblioteci, na tekstu. Biblioteka je za filologa laboratorija. Na univerzitetu u Gracu radila sam u biblioteci u kojoj su mi bili dostupni recentni izvori, najnovija izdanja knjiga i zbornika u oblastima u kojima i sama pokušavam da napravim pomak i dam naučni doprinos. Kao gostujućem istraživaču, istog dana kada sam došla, omogućen mi je pristup univerzitetskoj i svim seminarskim bibliotekama – najviše sam radila na germanistici i slavistici – kao i gotovo svim važnijim časopisima na Tomson Rojtersovom Arts & Humanities citatnom indeksu, kojima mi na UCG nemamo pristup, iako se od nas očekuje da u njima objavljujemo. Veliki broj radova mogla sam da sačuvam u elektronskoj formi, kao i neke sasvim nove priručnike koji rezimiraju najvažnije zaključke u dosadašnjem proučavanju u posebnim oblastima. Najdragocjenija je, međutim bila razmjena sa kolegama koji su u svakom trenutku bili spremni da me uključe u svoje aktivnosti i istraživačke zajednice čiji su oni dio, da me upute na važne izvore, pozive, skupove.

UCG: Filološki fakultet ima veoma dobru saradnju sa Univerzitetom Sarlanda u Sarbrikenu. Kako je počela ta saradnja?

KNEŽEVIĆ: Počelo je kao partnerstvo slavističkih instituta, brzo su međutim uspostavljeni kontakti i sa kolegama sa francuskog i njemačkog, a onda je Univerzitet Sarlanda otvorio svoja vrata i za farmaciju, elektrotehniku i druge oblasti studija. Sad već razmatramo mogućnost zajedničkog učešća u nekom istraživačkom projektu.

UCG: Saradnju sa kojim fakultetima biste takođe istakli?

Istakla bih još i saradnju Filološkog sa Univerzitetom u Najmehenu u Holandiji. Na njihovu inicijativu napravili smo ugovor o mobilnosti koji je omogućio da naši doktorandi i docenti učestvuju u njihovim izuzetnim ljetnjim školama i prošire dobar glas o našem univerzitetu i zemlji u sredini gdje su malo ili nimalo znali o nama.  Tradicionalno dobro sarađujemo i sa Peruđom, sa Osijekom, a novije je i veliki broj poljskih univerziteta zainteresovan za razmjenu, pogotovo slavistički instituti – prirodno je da studenti koji studiraju južnoslovensku filologiju žele da dođu na razmjenu u zemlju gdje mogu da pohađaju nastavu na jeziku koji uče, na studijskim programima za crnogorski odnosno srpski, da se druže sa govornicima maternjeg jezika. A naši su se studenti odavno uvjerili da je studiranje u Poljskoj, Češkoj i Slovačkoj veoma atraktivno – i tamo se, kao i kod nas, jezici poput engleskog, njemačkog, ruskog uče kao strani jezici, slični su, dakle, nastavni planovi, a budući u samom srcu Evrope, iz ovih im se zemalja otvaraju putevi ka gotovo svim gradovima Evrope koje odavno žele da posjete.

UCG: Šta znači za profesora ili studenta vašeg fakulteta da učestvuje u programu mobilnosti?

Mobilnost je izvor snažne profesonalne motivacije, mnogi studenti tokom mobilnosti otkriju svoje istinsko usmjerenje, a istraživači često naprave odlučujuće korake u svojim projektima, dijelom usljed produktivne izolacije, udaljavanja od svakodnevnih obaveza. Ne treba zaboraviti ni činjenicu da više nego pristojne sume stipendija omogućavaju našim studentima da tokom mobilnosti putuju i obiđu i po nekoliko zemalja EU, proširujući još dalje svoje horizonte, ili da bar nemaju finansijskih briga koje su za mnoge kod kuće svakodnevica. Mobilnost znači i nova prijateljstva, nove razgovore, nove uvide, otkrivanje novih načina na koji se stiču znanja, permanentnu razmjenu i posredovanje vrijednosti sopstvene kulture drugima. Mnogo sam mejlova dobila u kojima nastavnici sa stranih univerziteta hvale naše studente zbog visokog nivoa znanja jezika, zbog agilnosti i spremnosti da učestvuju u diskusijama, u studentskim akcijama. Nekima od nastavnika to je bio motiv za prvu posjetu Crne Gore. U studentskoj razmjeni učestvuju naši najbolji studenti, i oni su, vjerujte, reprezentativni ambasadori naše zemlje.