Poruke četiri nobelovca studentima u susret skupu Dani dijaspore i prijatelja Crne Gore: Nauka oblikuje budućnost čovječanstva. Učestvujte!
.jpg&h=1000)
.jpg&h=1000)
.jpg&h=1000)
.jpg&h=1000)
Četiri velika imena nauke, četiri nobelovca, u susret naučnom skupu pod nazivom Dani dijaspore i prijatelja Crne Gore 2023, koji u oktobru organizuje Univerzitet Crne Gore, dali su za naše studente kratke poruke. Poruke su zapravo ujedno i odgovori na pitanja zašto su dobili Nobelovu nagradu, koji savjet imaju za studente, šta pamte iz studentskih dana i kako vide Crnu Goru i šta preporučuju kao korake za razvoj nauke u njoj.
Originalne izjave na engleskom jeziku dostupne su u dokumentu MICRO-INTERVIEWS with selected Nobel Laureates.
Nobelovca Dena Šehtmana ( Dan Schehtman) imali smo već prilike da čujemo na prošlogodišnjem skupu koji je UCG organizovao zajedno sa Crnogorskom akademijom nauka i umjetnosti. Nobelovac Konstantin Kostja Novoselov (Konstantin Kostya Novoselov) otvara skup ove 2023. godine. Nobelovce Žan Mari Lena (Jean Marie Lehn) i Kurt Vutriča (Kurt Wüthrich ), pozvali smo da otvore naredne skupove, 2024. i 2025. godine.
Den Šehtman je dobitnik Nobelove nagrade u oblasti hemije, 2011. godine.
Šta je suština naučnog otkrića zbog kojeg ste dobili Nobelovu nagradu?
Nauka o kristalografiji započela je osnovnim eksperimentom fon Louea koji je izveo prvi rendgenski snimak eksperiment difrakcije na kristalu. Kristal koji je fon Lu proučavao bio je uređen i periodičan kao i hiljade kristala proučavanih tokom 70 godina, sve do 1982. Vremenom je definicija kristala usvojena od strane zajednice kristalografa i cijele naučne zajednice. U suštini, definicija je bila – kristal je čvrsta supstanca, materijal u kome su atomi uređeni i periodični. Ova definicija je zasnovana prije na zapažanjima nego na teoriji. 1982. otkrio sam novu klasu kristala koji su poređani, ali ne periodični, prenosnim elektronom mikroskopija. Novi poredak je nazvan kvaziperiodični. Moje otkriće je stvorilo promjenu paradigme u kristalografiji za koju sam dobio mnoge nagrade, uključujući i Nobelovu nagradu.
Šta je vaša najvažnija poruka studentima Univerziteta Crne Gore?
Dobar naučnik je osoba koja razumije prirodu, koja razumije zakone hemije, fizike, matematike, informatike kao i fiziologije i termodinamike, ali prije svega, on ili ona je "stručnjak" u jednoj oblasti nauke. Ako želite da uspijete kao naučnik, izaberite temu koja vam se sviđa i pokušajte da budete broj jedan u njoj, broj jedan u vašem razredu, broj jedan u vašoj školi, u vašoj zemlji, u svijetu. Uz obilje informacija koje su danas dostupne, to možete učiniti. Ako to uradiš, obećavam ti veliki uspjeh kao naučnika.
Koja je vaša najimpresivnija uspomena iz studentskih dana?
Bio je to naporan rad tokom mojih bečelor godina na Tecnionu, Haifa, Izrael, zatim tokom vremena kada sam radio master istraživanje počeo sam uživati u nauci. Sviđao mi se kreativni dio naučnog rada. Tokom doktorskih studija postao sam stručnjak za analizu mikrostrukture metalnih kristala transmisijskom elektronskom mikroskopijom i zaljubio se u nevjerovatnu sposobnost mikroskopa.
Kakvu predstavu imate o Crnoj Gori i šta predlažete za unapređenje nauke u Crnoj Gori?
Posjetio sam Crnu Goru više puta na poziv i ljubazno gostoprimstvo profesora Veljka Milutinovića. Crna Gora je prekrasna zemlja sa prekrasnim krajolikom. Ima minerale i plodno poljoprivredno zemljište, s obiljem vode. Bio sam impresioniran ljepotom zemlje i Boke kotorske. Unapređenje nauke u Crnoj Gori zahtijeva stratešku odluku Vlade. Zahtijeva nekoliko akcija, među kojima – podučavanje mladih modernoj nauci, počevši od vrtića, velika ulaganja u naučne univerzitetske odsjeke, stipendije talentovanim studentima nauke i ponudu pozicija univerzitetskih profesora istraživačima tek nakon postdoktorskihi studija u vodećim svjetskim laboratorijima, s dokazanim uspjehom kao što je autorstvo dobro citiranih naučnih članaka.
Konstantin Kostja Novoselov dobitnik je Nobelove nagrade za fiziku 2010. godine, za zajednički rad sa naučnikom Andreom Geimom. On će ove godine otvoriti naučni skup.
Šta je suština naučnog otkrića zbog kojeg ste dobili Nobelovu nagradu?
Pokazali smo da dvodimenzionalni materijali mogu biti stabilni i dostupni za istraživanje i primjenu. Takođe, demonstrirali smo veoma neobična svojstva grafena – dvodimenzionalnog oblika ugljenika.
Šta je vaša najvažnija poruka studentima Univerziteta Crne Gore?
Ne slušajte savjete. Slijedite svoja interesovanja.
Koja je vaša najimpresivnija uspomena iz studentskih dana?
Puno slobode, puno otvorenih prilika. Imao sam sreću što sam mogao da se oprobam u različitim oblastima nauke, tehnologije, biznisa. To mi je puno pomoglo u životu.
Kakvu predstavu imate o Crnoj Gori i šta predlažete za unapređenje nauke u Crnoj Gori?
Prelijepa zemlja sa veoma vrijednim i posvećenim ljudima. Postoji samo jedan put za prirodne nauke – podrška talentima. Crna Gora ima dovoljno talentovanih, ali svakom talentu treba podrška.
Žan Mari Len, nobelovac pozvan da otvori naučni skup u 2024. godini na Univerzitetu Crne Gore. Prestižnu svjetsku nagradu je dobio zajedno sa još dva naučnika Donald J. Cram i Charles J. Pedersen za razvoj i korišćenje molekula sa strukturno specifičnim interakcijama visoke selektivnosti.
Šta je suština naučnog otkrića zbog kojeg ste dobili Nobelovu nagradu?
Proučavanje hemijske osnove prepoznatljivosti molekula, a zatim se razvila supramolekularna hemija.
Šta je vaša najvažnija poruka studentima Univerziteta Crne Gore?
Nauka oblikuje budućnost čovječanstva. Učestvujte!
Koja je vaša najimpresivnija uspomena iz studentskih dana?
Čekanje da uradim osnovno istraživanje.
Kakvu predstavu imate o Crnoj Gori i šta predlažete za unapređenje nauke u Crnoj Gori?
Ne pada mi ništa na pamet osim da radite naporno i da budete kreativni!
Kurt Vutrič, dobitnik je Nobelove nagrade za hemiju 2002, koju dijeli sa kolegama naučnicima ( John B. Fenn i Koichi Tanaka). On je pozvan da otvori naučni skup na Univerzitetu Crne Gore u 2025. godini.
Šta je suština naučnog otkrića zbog kojeg ste dobili Nobelovu nagradu?
Sposobnost vizualizacije bioloških makromolekula u miljeu rastvora koji liči na okruženje u telesnim tečnostima, gde ova jedinjenja obavljaju svoje fiziološke funkcije.
Šta je vaša najvažnija poruka studentima Univerziteta Crne Gore?
U svakom trenutku vašeg života potrudite se da izvučete ono što je najbolje u datoj situaciji.
Koja je vaša najimpresivnija uspomena iz studentskih dana?
Osjećaj uzbuđenosti zbog prvih originalnih otkrića.
Kakvu predstavu imate o Crnoj Gori i šta predlažete za unapređenje nauke u Crnoj Gori?
Uvijek pokušajte ono što najbolje možete i uz to se zabavite.
Više o skupu dostupno je na linkovima:
- Intervju sa rektorom Božovićem: Nobelovac Novoselov gost Univerziteta Crne Gore u oktobru 2023
- Nobelovac Novoselov: Postoji samo jedan put za razvoj nauke – podrška talentima!
Detalji o programu i učesnicima: